Al een paar maal is op deze blog gesproken over het "tasten in het duister". Duisternis is een beladen beeld. Het lijkt me zinvol om de lading eens te onderzoeken.
Voor mij is geeft het beeld "tasten in het duister" vooral weer dat onze kennis van onze omgeving beperkt is. Er heerst duisternis, omdat het licht ontbreekt. Duisternis als afwezigheid van licht. Licht als datgene wat duisternis verdringt. Waarmee ik wil zeggen, als je over duisternis spreekt, spreek je ook over licht. Ieder beeld tekent zich af tegen een achtergrond. Bij duisternis is zelfs de vraag wat het beeld is en wat de achtergrond. Immers, duisternis geeft aan het ontbreken van licht. Daardoor kan het tasten in het duister als negatief worden ervaren.
Het kan ook als positief worden ervaren. Openheid in de manier waarop ik de werkelijkheid zie biedt ruimte voor nieuwe interpretatie of verdere ontwikkeling. Daarmee helpt het mij om de werkelijkheid te aanvaarden zoals ze is.
Anders gezegd: wanneer ik mijn niet-weten erken, dan kan ik er mee leren omgaan, terwijl als ik uit blijf gaan van wat ik denk te weten, dan frustreert de grens van mijn (gedachte) weten met mijn onvermijdelijke niet-weten me telkens weer. Nu is een beetje frustratie niet erg, dat is niet het punt, het punt is, dat de openheid van het niet-weten me verder helpt.
Het onderzoeken van de grens van wat ik denk te kunnen weten en wat ik niet kan weten is zinvol, maar zodra dit leidt tot een verdringing van het besef van het niet-weten, dan verlies ik de openheid die ik zo hard nodig heb. Omdat ik uiteindelijk denk niets te kunnen weten...
Om terug te komen op de duisternis en het licht. Vanuit dit weten van het niet-weten kun je zeggen dat er altijd licht is in duisternis, en vanuit het weten dat wat we denken te weten uiteindelijk ook op onzekerheid, op niet-weten is gebaseerd, kun je ook zeggen dat er duisternis is in licht. Het is dus niet zwart-wit, en het beeld van de duisternis is juist daarmee voor mij inspirerend.
In de Europese middeleeuwen werd vaak een roosvenster aan een kerk meegegeven. Ik heb me laten vertellen dat deze vorm, gevuld met glas-in-lood, in die tijd "hi-tech", gezien werd als beeld voor de wijze waarop het Goddelijk licht de menselijke ziel doorschijnt. Op mijn laatste vakantie in Italië weer veel kerken gezien, waaronder een al kort na de middeleeuwen weer verlaten kerk, waarvan hier het roosvenster.